Trick or Treatment?

Schrijvers: Dr. Simon Singh en dr. Edzard Ernst
Uitgever: W.W. Norton Co., New York, London
ISBN: 978-0-393-06661-6
Datum van publicatie: 2008

In ‘Trick or Treatment’ wordt er kritisch gekeken naar de wereld van de alternatieve medicijnen en therapieën. Wat zegt het wetenschappelijk onderzoek tot nu toe over homeopathie, acupunctuur en andere alternatieve geneeswijzen? De schrijvers zelf, Simon Singh (Phd in deeltjesfysica, auteur en documentairemaker) en Edzard Ernst (’s werelds eerste hoogleraar complementaire geneeskunde), hebben een leesbaar, informatief en razend interessant boek geschreven waarin de meest voorkomende alternatieve therapieën eens scherp onder de loep worden genomen.

In het eerste hoofdstuk van ‘Trick or Treatment’ wordt de vraag ‘Hoe bepaal je wat waarheid is?’ behandeld. Hierin wordt een deel van de geschiedenis van de (reguliere) geneeskunde beschreven. Vroeger was de reguliere geneeskunde namelijk nogal eens dodelijker dan ziektes zelf, en bestond een behandeling voor allerlei kwalen vaak standaard uit aderlating. Hiervoor was geen enkele wetenschappelijke basis en bleek later de patiënt juist te verzwakken in plaats van te genezen. Geen wonder dat er allerlei alternatieve therapieën ontstonden (zoals bijvoorbeeld homeopathie) die in die tijd inderdaad een grotere kans opleverde in leven te blijven dan een bezoek van een dokter of chirurg. Tegenwoordig wordt het belang van grondig onderzoek wel erkend en streng toegepast bij een mogelijk nieuwe behandeling of een nieuw medicijn, voordat deze wordt aangeboden in de reguliere geneeskunde.

In de vier hoofdstukken die volgen worden de vier grote stromingen in de alternatieve geneeswereld behandeld: acupunctuur, homeopathie, chiropractie en fytotherapie (kruidentherapie). De eerste, acupunctuur, is een onderdeel van een behandelmethode die stamt uit de traditionele Chinese geneeskunde. Hierbij worden naalden op zogenaamde acupunctuurpunten in het lichaam gestoken, die storingen van vermeende energiebanen in het lichaam zouden kunnen oplossen. De tweede, homeopathie, is een alternatieve geneeswijze die gebaseerd is op de ideeën van Samuel Hahnemann (1755 – 1843). De homeopathische behandeling bestaat uit het voorschrijven van homeopathica: extreme verdunningen van een bepaalde stof in water of alcohol. De gedachte hierachter is dat na heftig schudden van de oplossing de werking van de grondstof in het oplosmiddel overgaat, zodat de ‘herinnering’ van de stof nog in het water of de alcohol zit.Scheikundig gezien is de stof echter niet of nauwelijks meer aanwezig in de oplossing. Chiropractie is een manuele behandelmethode voor gewrichts- en andere gezondheidsproblemen. Er circuleren nogal wat beweringen vanuit de chiropractie waarvoor geen wetenschappelijk bewijs bestaat (bijvoorbeeld dat een chiropractische behandeling zou helpen tegen astma, hartkwalen, diabetes, verkoudheid en andere kwalen). Chiropractie is dan ook geen medisch specialisme binnen de reguliere gezondheidszorg en wordt nogal eens door niet-artsen uitgeoefend. Tenslotte wordt er gekeken naar fytotherapie. Fytotherapie wordt in de volksmond vaak kruidengeneeskunde genoemd en bestaat uit het behandelen van gezondheidsklachten en ziekten met plantaardige middelen waarvan men een medicinaal effect veronderstelt. Hoewel kruidentherapie een voorloper is van de moderne farmacologie, zetten de auteurs van ‘Trick or Treatment’ hun vraagtekens bij enkele opvattingen die bestaan over kruiden- en plantenmedicijnen.

In het laatste hoofdstuk wordt de vraag gesteld ‘maakt datgene wat waar is eigenlijk wel uit?’ Hier wordt verder ingegaan op de risico’s van alternatieve therapieën en de reden waarom veel mensen, uit alle lagen van de bevolking, toch vaak hun toevlucht zoeken in deze sector. Singh en Ernst weerleggen daarbij veel argumenten die door aanhangers en beoefenaars van alternatieve therapieën worden gebruikt. Bijvoorbeeld het argument dat alles wat ‘natuurlijk’ en ‘traditioneel’ is ook gelijk goed is. Of dat ‘wetenschap de alternatieve medicijnen niet kan testen’ of ‘bevooroordeeld is jegens alternatieve therapieën’.

Dit boek is een absolute aanrader voor iedereen die meer te weten wil komen over de verschillende alternatieve therapieën die er zijn. ‘Trick or Treatment’ maakt gebruik van onafhankelijke en recente onderzoeken. Alternatieve therapieën blijken uit deze onderzoeken vaak niet te werken, of niet te werken voor kwalen waarvan beweerd wordt dat ze wel werken. En de alternatieve medicijnen die wel werkzaam blijken te zijn? Die worden gek genoeg al snel niet meer zo genoemd: die heten namelijk gewoon ‘medicijnen’.

*Dit artikel is eerder verschenen in het studentenmagazine 'De Spiegeloog'